۱۴ تیر در تقویم رسمی ایران، روز قلم نامگذاری شده است. این روز در سال ۱۳۸۱ به پیشنهاد انجمن قلم ایران و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی به ثبت رسید.
در آن سال ها، اعضای انجمن قلم ایران مدت زیادی به دنبال اختصاص دادن و انتخاب یک روز خاص برای اهالی فرهنگ و قلم بودند تا در این روز بتوانند برنامه‌های فرهنگی را برای اهالی قلم برگزار کنند.
تا اینکه در سال ۱۳۸۱ و بعد از بررسی های بسیار، تصمیم بر این شد که روز قلم ریشه ای در فرهنگ و تاریخ ملی داشته باشد و به همین خاطر روز چهاردهم تیرماه از طرف این انجمن به عنوان روز قلم پیشنهاد شد و در نهایت به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید.
در تقویم ایران، روز قلم را به عنوان نمادی برای تجلیل از نویسندگان و آثارشان انتخاب کرده اند.
قلم از گذشته تاکنون در زندگی بشر از اهمیت بالایی برخوردار بوده است. تاجایی که در قرآن کریم به قلم و هر آنچه می نویسند، سوگند یاد می شود. (ن وَالْقَلَمِ وَمَا یَسْطُرُونَ ، آیه ۱ سوره القلم).
اهمیت قلم و نگارش به این خاطر است که تا ابد باقی می ماند اما بیان زبان، طی زمان کهنه می شود.
به همین خاطر در تقویم ایران روزی به نام روز قلم وجود دارد. با تبریک ویژه این روز به تمامی نویسندگان و اهالی قلم، در ادامه این نوشتار، علت نامگذاری این روز را برای شما بیان خواهیم کرد.
پیشینه تاریخی روز قلم
اهمیت قلم در سرزمین ما سابقه دیرینه دارد. صدها سال پیش در ایران باستان، تیرگان (سیزدهم تیرماه) یکی از مهم‌ترین جشن‌های ایران باستان برگزار می شد که آیین‌های مخصوصی داشت. یکی از آن‌ها پاسداشت قلم بوده است.
مورخان یکی از دلایل این جشن را بدین گونه ذکر کردند که در این روز مردم مراسم های آیینی زیادی برگزار می کردند و هوشنگ، یکی از پادشاهان ایران، نویسندگان و کاتبان را به رسمیت شناخت و از آنان تقدیر و تشکر کرد. به همین خاطر مردم این روز را به یاد ارجمندی قلم جشن گرفتند و آن را روز قلم نامیدند.
همچنین به نوشته ابوریحان بیرونی، سیزدهم تیرماه، روز ستاره تیر یا عطارد است و چون عطارد را، کاتب ستارگان می دانند، می‌توان سیزدهم تیرماه را روز نویسنده نامید.
جشن تیرگان و ستایش کاتبان
در تقویم گذشتگان به غیر از ماه‌های سال، روزهای هر ماه، اسامی خاص خود را داشتند؛ که این نام‌ها تشابه زیادی با نام ماه‌های سال داشت.
به همین خاطر در هر ماه، نام آن ماه با نام یکی از روزها یکی می‌شد. این یکی شدن اسم روز با اسم ماه برای پیشینیان ارزش زیادی داشت و چنین روزهایی را مقدس شمرده و آن را جشن می‌گرفتند.
برای مثال روز سیزدهم هر ماه را تیر می‌نامیدند و روز سیزدهم تیرماه را روز تیرگان می‌خواندند و آن را با مراسم‌های آیینی جشن می‌گرفتند.
روایت‌های بسیاری درباره این روز وجود دارد. از جمله اینکه روایت می کنند آرش کمانگیر در همین روز (سیزدهم تیرماه) به قله دماوند رفت، تیر در چله کمان خود گذاشت و به سمت توران پرتاب کرد. تیری که یک شبانه روز در راه بود تا در نهایت بر درخت گردویی نشست و مرز ایران و توران را مشخص کرد.
یا اینکه همان طور که گفتیم، در همین روز بود که هوشنگ، از پادشاهان پیشدادی، کاتبان را به رسمیت شناخت و به مردم دنیا دستور داد تا در روز جشن، لباس کاتبان را بپوشند و مقام آنان را عزیز دارند. (آثارالباقیه، ابوریحان بیرونی، فصل نه، عید تیرگان)
عُطارِد، کاتب ستارگان
عُطارِد به کاتب ستارگان معروف است. با کمی جستجو در اشعار فارسی با مثال‌های فراوانی روبرو می‌شوید که عطارد را کاتب، انشاکننده یا نویسنده سیارات می نامند. مانند بیت زیر از دیوان حافظ شیرازی:
ای که انشای عطارد صفت شوکت توست/ عقل کل چاکر طغراکش دیوان تو باد
(دیوان حافظ، غزل شماره ۱۰۸)
یا این بیت از غزلیات شمس:
عطارد را همی‌گفتم به فضل و فن شدی غره/ قلم بشکن بیا بشنو پیام نیشکر باری
(غزلیات شمس، غزل شماره ۲۵۲۶)
علت نامگذاری عطارد به عنوان کاتب ستارگان، در ظاهر به نام دیگر این سیاره بازمی گردد؛ عطارد را در گذشته به نام “تیر” می شناختند و به همین خاطر روز تیرگان، یعنی همان شب سیزدهم تیرماه را روز مخصوص سیاره تیر (همان عطارد) می‌نامیدند.
احتمالاً این نامگذاری بی‌ارتباط با جشن تیرگان، روز قلم و به رسمیت شناختن کاتبان به وسیلۀ هوشنگ نبوده است.
قلم چیست؟
قلم، زبان معرفت، عقل و احساس انسان ها و بیان کننده اندیشه و شخصیت صاحب آن است.
قلم، زبان دوم انسان هاست. قلمرو قلم بسیار گسترده تر از آن است که در بیان بگنجد. هرگونه رشد و پیشرفت بشر، پیروزی، آرامش، معرفت و شناخت ریشه در قلم دارد. تمدن ها، تجربه های تلخ و شیرین و علوم با نوشتن، ماندگار شده اند.
قلم، تخریب می کند. می سازد. واقعیت ها را آشکار می کند. آشکارها را نهان می کند. به به بیان دیگر قلم، معجزه ای جاودان است.
پس روز قلم از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
نقش قلم در زندگی انسان
ملت هایی که به حیات و بقاء و تکامل خویش علاقه مند هستند، نمی توانند از نویسندگی غفلت کنند؛ زیرا نویسندگی مادر بسیاری از هنرهای دیگر محسوب می شود.
به دلیل اینکه نویسندگی تلفیقی از فن و هنر است، نقش زیادی در رشد و تعالی افراد و جوامع دارد و زمینه ای برای هنرهای دیگر به شمار می رود. مثلا تئاتر، سینما و بسیاری از هنرهای دیگر احتیاج به نمایشنامه و سناریویی دارند که از قبل نوشته شود و این کار به وسیله نویسندگان انجام می گیرد.
شایان ذکر است که یکی از مهم ترین رویدادهای زندگی بشر، پیدایش خط بوده است؛ که تاریخ پیشینیان را برای ما را ثبت نموده و برای آیندگان به یادگار گذاشته است.
قلم را می توان سرچشمه تمدن های بشری و منشأ پیشرفت و تکامل علوم و بیداری اندیشه ها و افکار و شکل گرفتن مذاهب و منشأ هدایت و آگاهی بشر نامید.
همان طور که می دانید دوران زندگی بشر با پیدایش قلم (خط) به دوران «تاریخی» و دوران «ما قبل تاریخ» تقسیم می شود. دوران تاریخ زندگی انسان از زمان اختراع خط آغاز می شود؛ یعنی زمانی که انسان توانست ماجرای زندگی خود را بر صفحات نقش بزند و سطوری بر صفحه کاغذ و شبیه آن به یادگار گذارد.
قلم، حافظ علوم و معارف، پاسدار افکار اندیشمندان، و پل ارتباطی بین گذشته و آینده است و حتی ارتباط آسمان و زمین از طریق لوح و قلم حاصل شده است.
تاریخ و پیشینه نوشتن
تاریخ نوشتن، حداکثر به بیست هزار سال قبل باز می گردد و بررسی نوشته های مدوّن، رقمی حدود شش هزار سال قبل را نشان می دهد.
البته این ارقام و آمارها سوی کاوشگران علمی تخمین زده شده است، در صورتی که بدون شک بدون کمک خط و زبان پیشرفتی از سوی جوامع گوناگون امکان پذیر نبوده است.
حتما می دانید که برای نوشتن از سنگ، چوب، پوست حیوانات، برگ درختان، استخوان، موم، ابریشم، پنبه و کاغذ استفاده می شده است.
در طول تاریخ، نوشتن به دو صورت انجام می شده است: یک دسته شامل خطوطی است که با استفاده از ابزارهای تیز چون سوزن، چاقو و… کنده کاری می شد. دسته دیگر شامل خطوطی است که به وسیله قلم پر، قلم نی، قلم مو و … و با استفاده از جوهر بر سطح ماده نوشتاری ترسیم می شد.
گفتنی است نسخه برداری از نوشته ای بر سنگ یا فلز به طور منطقی، در نهایت باعث اختراع چاپ شد.
امتیازات قلم
قلم دارای امتیازات زیادی است. به اختصار به سه مورد از آن ها اشاره می کنیم:
- باقی بودن: سخن فرار می کند و نوشته باقی است. امیر مؤمنان علی علیه السلام در سخن جالبی می فرماید: «دانش را با نوشتن در بند کنید تا باقی بماند و از کفتان نرود.»
- دقیق بودن: بیان و سخن معمولاً دقیق نیست. اگر قرار بود کتابی که هزار سال پیش نوشته شده، به وسیله بیان به ما منتقل شده و در جایی نوشته نمی شد، هیچ گاه به طور دقیق به ما نمی رسید و در واقع ما کتاب دیگری را پیش روی خود می دیدیم.
- عمیق بودن: مطالب یک نوشته، عمیق و فکر شده است؛ در حالی که به طور معمول سخنان، بدون تأمل گفته می شود و کم محتواست. نویسندگان ممکن است یک ساعت فکر کنند و یک خط بنویسند، ولی در سخن آن دقت رعایت نمی شود.
قلم مدرن
در آغاز قرن بیستم، تردیدی نبود که قلم و کاغذ، مهم‌ترین و مؤثرترین ابزار ذخیره‌سازی اطلاعات هستند؛ زیرا در آن زمان جوامع از نظر اقتصادی و ذهنی به جامعه‌های کاغذ‌مدار تبدیل شده بود.
اما پایه‌های این باور پس از چندی به لرزه درآمد و با ظهور رایانه، رشد سریع فناوری اطلاعات، تلویزیون، استفاده‌های گوناگون از میکروفیلم، میکروفیش و ابزارهای الکتریکی، رقیبی مطمئن برای کاغذ و قلم سنتی به میدان آمد.
اگر چه هنوز کتابخانه‌های الکترونیکی، اداره های بدون کاغذ و قلم و جامعه‌های بدون کتاب پدید نیامده اند، ولی موقعیت ابزار و ابزارآلات نوشتن از بنیاد دگرگون شده است.
این دگرگونی در ظاهر قلم‌ها و نوشته‌ها، نه تنها از ارزش قلم و صاحبان آن نمی‌کاهد، بلکه به دلیل انتقال لحظه‌ای نوشته‌ها، مسئولیت و وظیفه قلم را صدبرابر می‌کند.
ولی همان طور که در مطالب گذشته بیان کردیم، باید منتظر دنیای بدون کاغذ باشیم، چون کاغذ به غیر از هزینه گزاف، مضرات زیادی برای محیط زیست دارد.
کلام آخر
قلم برای ما ابزاری برای خلق و نوشتن تاریخ، فرهنگ و هنر ایرانیان است. هر چیزی که به فرهنگ این مرز و بوم کمک می کند باید ارج نهاده شود.
قطعاً قلم یکی از مهم‌ترین ابزارها برای فرهنگ سازی و انتقال این فرهنگ است. از یاد نبریم که باید روز قلم و صاحبان قلم را آنچنان که واقعاً شایسته آن است، بیش از این گرامی بداریم.
لازم به ذکر است که این روزها قلم و نویسندگی از شکل سنتی خود خارج شده و انواع وسایل الکترونیکی از قبیل لپ تاپ، تلفن همراه، تبلت و … جای خود را به ابزارآلات سنتی نوشتن داده است.
امروزه با رشد و توسعه شبکه های اجتماعی و ارتباطات مجازی، اهمیت محتوا نویسی و تولید محتوا بر همگان آشکار شده است.
جالب است بدانید که در گذشته، شغل محتوا نویسی فقط در کشورهای پیشرفته رایج بود. در ایران، اخیرا محتوا نویسی رایج شده و این شیوه بازاریابی تمام نظرات را به سوی خود جلب کرده است.
اگر محتوای قوی در وب سایت یا وبلاگ خود درج کنیم، می توانیم به تمام سوالات مشتریان خود پاسخ دهیم و عملکرد بهتری نسبت به رقبای خود داشته باشیم.
این روزها تولید محتوا، یکی از مهم ترین نیازهای مردم و صاحبان کسب و کارها است و حتی این شغل در چند سال اخیر بازار کار نسبتا خوبی پیدا کرده است.
اگر سایت خود را به تازگی راه اندازی کرده اید و نیاز به مطلب جدید دارید، اگر برای کسب و کار خود به محتوای قوی احتیاج دارید تا فروش بیشتری داشته باشید، به شما پیشنهاد می کنیم به لینک “تعرفه خدمات تولید محتوای متنی و ثبت سفارش آنلاین” کانون تبلیغات پاسارگاد مراجعه کنید.
کارشناسان ما آماده خدمت رسانی به شما عزیزان هستند. با ما در تماس باشید.
منابع:
